با افزایش جمعیت و ارتقا سطح کیفی مردم و نیاز به پیدایش امکانات و خدمات بیشتر در جهت افزودن به سطح کیفی زندگی جوامع مختلف و نقش دانش و فناوریهای نوین در کسب وکار و لزوم محافظت از ایده ها، طرح ها نوآوریها و دستاوردهای جدید باعث ایجاد یک شبکه قانونمند (پتنت) که اجزای اصلی و کلیدی نظام مالکیت فکری است.
برای هر فرد خلاق، نوآور و ایده پردازی لازم و ضروری هست که در مورد پتنت بداند. ما در این مقاله سعی میکنیم به تمامی سوالات شما در خصوص پتنت، انواع پتنت،پتنت و مزایای آن، پتنت و سیستم آن، اقدامات و راهکارهای برای محافظت از پتنت، ساختار و اجزا پتنت و سوال های دیگر به طور کامل و دقیق پاسخ دهیم.
تاریخچه پتنت:
پتنت که از کلمه لاتین patent که به معنای تحت نظارت عمومی قرار دادن است. پتنت کوتاه شده letters patent است. مدرک مستندی وجود ندارد که بتوان گفت اولین بار کدام کشور ثبت اختراع داشته ولی اینگونه به نظر میرسد اولینهای ثبت اختراع غیر رسمی در دوران رنسانس در ایتالیا رواج داشته است. اینکار برای اولین بار توسط اتحادیه شیشه سازان برای محافظت از طرح و ایده جدیدشان و حفظ اسرار شغلی شان در برابر رقبا انجام گرفته است.
گواهی ثبت اختراع اولین بار در سال 1449 به جان اوتینام اعطا شد. جان این گواهی را برای روش ساخت شیشه دریافت کرد. اعتبار این گواهی جان 20 ساله بود. در واقع اوتینام با دریافت گواهی ثبت اختراع یک انحصار 20 ساله ایجاد کرد در مقابل این انحصار اوتینام موظف شد روش خود را به شیشه کاران رقبا که برایشان ناشناخته بود بیاموزد. به تدریج این قانون در کشورهای دیگر به رسمیت شناخته شد. بنابراین تدوین کنوانسیونهای بین المللی برای همسو کردن و یکپارچه کردن و رعایت کردن قوانین مربوط به حق اختراع برای حمایت از اختراعات لازم و ضروری شد.
پتنت یا حق ثبت اختراع چیست؟
پتنت بر اساس تعریف سازمان جهانی مالکیت فکری، حقی هست انحصاری که در قبال اختراع اعطا میشود. پتنت توصیف کننده یک اختراع و بر اساس درخواست صاحب اثر یا نماینده قانونی به وسیله یک اداره دولتی به نیابت از یک کشور یا چندین کشور در جهت حمایت از مخترعین صادر میشود در واقع این گواهی و حمایت قانونی و اختیار بهرهبرداری از(تولید،استفاده، فروش و صادرات) یک اختراع را به صاحب اثر اعطا میکند.
تذکر: توجه داشته باشین پتنت مجوز تولید محصول اختراعی نیست بلکه دیگران را از تولید آن باز میدارد. عموما مدت زمان این گواهی 20 ساله هست اما براساس قوانین موجود در هر کشوری مدت این زمان متغیر هست. محافظت پتنت به این معناست که اختراع نمی تواند بدون کسب اجازه و رضایت مالک اثز و پتنت به صورت تجاری ساخته، بسته بندی مورد استفاده،عرضه،صادر و مصرف و فروخته شود.
ویژگی پتنت:
از ویژگی های مهم پتنت، زمان و موقعیت جغرافیایی میباشد. یعنی پتنتی که درخواست داده شده و کارشناسی و تایید شد برای مدت زمان خاصی به طور معمول برای 20 سال و در یک محدوده جغرافیایی مشخص دارای اعتبار میباشد. به طور مثال پتنت تایید شده و صادر شده در انگلیس مختص قوانین و خاک آن کشور هست و صاحب امتیاز آن تنها میتواند از بهره برداری غیرمجاز افراد و ارگانها در خاک این کشور و حتی واردات محصولات نقص کننده پتنت به آن کشور جلوگیری کند. شایان ذکر است امروز برخی توافق نامه های منطقه ای نیز پدید آمده اند مانند “EPO” دفتر ثبت پتنت اروپا که شامل بیش از 38 کشور اروپایی میشود.
پرسشی که ممکن است به ذهن بسیاری از مخترعین و نوآوران خطور کند این است که ثبت پتنت چه مزایایی برای صاحب اثر دارد. در واقع به گونه دیگر حفاظت از طرح و اثر به چه نحوی است؟ چه پوششی حفاظتی برای اثر وجود دارد؟ همانطور که در مطالب بالا اشاره شده که دارای حق انحصاری برای جلوگیری از بهره برداری تجاری دیگران، هرگونه استفاده تجاری،تولیدی،صادرات و فروش آن منوط به کسب اجازه از مالک پتنت است.
سیستم پتنت علاوه بر مزایایی که برای مخترعین و نوآوران دارد برای عموم مردم نیز دارای منافعی هست. در وافع سعی شده هست تا تعادل بین نوآور و مردم برقرار باشد. با اینکار با حفظ انحصاری اثر اما صاحب اثر موظب به افشای عمومی اثر هست و مخترعین می بایست تمام دانش و فناوری مورد استفاده و بکار رفته اختراع خود را در اختیار عموم قرار دهند.
شرایط پتنت شدن یک اختراع (patentabilility)
حق ثبت برای هرگونه اختراعی از فراورده در تمامی رشتههای فناوری وجود دارد. اما آیا هر دستآورد نوآورانهای اختراع محصوب میشود؟ آیا یک فرمول ریاضی یا کشف یک ماده جدید قابلیت ثبت دارد؟ یا اختراعی مثل اسلحه و یا بمب اتم میتواند پتنت باشد؟؟ باید گفت که سیسیم پوششی حفاظتی پتنت تنها برای مجموعه ای از اختراعات قابل استفاده است یک اختراع برای قرار گرفتن و دستیابی یا پوشش حفاظتی باید شرایط و الزامات زیر را داشته باشد.
- موضوع مناسب: هر اختراع یا موضوعی قابیلیت پتنت شدن را ندارد و نمیتواند به عنوان پتنت به ثبت برسد و تنها برخی موضوعات خاص هستند که به عنوان پتنت ثبت میشوند. کشفیات طبیعی،نظریه های علمی، آثار هنری مثالهایی از موضوعاتی هستند که نمیشود به عنوان پتنت ثبت کرد.
- جدید بودن: یکی از شرایط اصلی در واقع اولین شرط ثبت اثر به عنوان اختراع جدید بودن آن است. یعنی هیچ سند کتبی و شفاهی مبنی بر تکراری بودن اثر وجود نداشته باشد. و حتی اثری شبیه اثر وجود نداشته باشد. به زبان ساده تر تازگی و جدید بودن به معنی عدم وجود آن اثر در دانش پیشین است تذکر: بعضی مواقع ممکن است اثر بخاطر افشاگری ناخواسته توسط خود مخترع به طور مثال چاپ مقاله در مجلات یا ارایه کنفرانس قابل ثبت نشود.
- سودمندی و کاربرد صنعتی : یکی دیگر از شرایط ثبت کاربردی بودن آن است. اثری که میخاهد ثبت شود باید یک کاربرد عملی و ملموس داشته باشد. آن اثر رابتوان صرف نظرتوجیهات اقتصادی به طور انبود تولید و یا در صنعت به کار گرفت. توجه داشته باشید که ثبت اختراع برای داشتن پوشش حفاظتی هست و الزامی برای تولید نیست.
- غیر بدیهی بودن: یکی از الزامات ثبت اختراع و پتنت غیر بدیهی بودن آن است. یعنی فردی که داری مهارت و دانش و تخصص معمولی در حوزه مرتبط با اختراع هست نباید به صورت بدیهی ثادر به دستیابی به آن باشد. هدف از این التزام جلوگیری از ثبت اتختراعاتی هست که از نظر فنی هیچ دستاوری به همراه ندارد.
انواع پتنت
طبقه بندی های مختلفی از نظر سیستمهای ثبت اختراع وجود دارد که هر کدام برای نوع خاصی از اختراعات مناسب هستند
- پتنت سودمند: این پتنت و گواهی به اشخاصی واگذار میشود که طرح و اثر و اختراع انجام داده یا وسیله ای که ساخته از دیدگاه اقتصادی و زمانی از اهمیت بالایی برخوردار میباشد و همچنین با دستاور این طرح و اثر منجر به پیشرفت و ترقی شاخه های مختلف علوم میشود.
- پتنت طرحی: به شخصی اعطا می شود که طرحی جدید برای صنعت و تولید ارایه داده است.
- پتنت گیاهی: این گواهی به شخصی اعطا می شود که نوع جدیدی از گیاه را کشت داده و یا ایجاد نماید که منجر به باروری اقتصادی شود.
مزایای ثبت اختراع:
- امکان فروش گواهی ثبت اختراع
- امکان استفاده از خدمات و تسهیلات بنیاد ملی نخبگان
- امکان استفاده از تسهیلات خدمت سربازی
- امکان شرکت در جشنواره ها اختراعات
- امکان اقدام به تولید بدون دغدغه
- امکان تاسیس شرکتهای دانش بنیان دانشگاهی با موضوع اختراع
- امتیاز مثبت جهت ارتقا و ترفیع
بحث و نتیجه گیری: پتنت یا گواهی ثبت اختراع مدرکی است که از طرف سازمان مالکیت فکری به طرحها، ایدهها و اختراعات جدید و نوینی که در جهت تولید و اقتصاد مثمر ثمر باشد بدیهی نباشد. همچنان که گفته شد با به ثبت رساندن یک اختراع البته با داشتن شرایط مورد نظر و تایید کارشناسان حق انحصاری به مالک پتنت داده میشود که از بهره وری غیرمجاز،تولید، تجاری سازی و صادرات مییتواند مانع شود و در مقابل صاحب پتنت موظف هست تمامس دانش و علوم و فنونی که در اختراع خود به کار برده است افشاسازی عمومی انجام دهد. بنابراین ثبت اثر و اختراع و در واقع پتنت حافظ منافع صاحب اختراع و عموم مردم است.
دیدگاه های دیگران
جناب احمد حتما تماس میگیریم.
خریدار و سرمایه گذار طرح ایده و اختراع هستم. به این شماره واتس آپ کنید. ۰۹۱۲۷۸۳۶۲۱۶