Skip to content
آگاه ثبت » وبلاگ و مقالات » دسته‌بندی نشده » مالکیت معنوی و فکری دقیقا چیست؟

مالکیت معنوی و فکری دقیقا چیست؟

مرکز مالکیت معنوی و فکری | آگاه ثبت

 

مالکیت معنوی : کپی ‌رایت، یا به اصطلاح درست علمی حقوق مالکیت‌های معنوی، امروزه توانسته است به عنوان شعبه‌ای مهم از شعبه‌های علم حقوق خودنمایی کرده و به مثابه ضرورتی انکار ناپذیر درآید. نیازهای مادی و سطح زندگی‌ها به شدت گسترش و ارتقا یافته است، پیشرفت علم و فن آوری، تقسیم کار در اجتماع را ناگزیر ساخته است و تقریباً کسی نمی‌تواند همزمان با پرداختن اصولی و عمیق به خلاقیت‌های فکری، به اشتغال و کسب درآمد از مشاغل معمول نیز بیندیشد.

مالکیت معنوی یک توصیف طبقه‌بندی‌شده گسترده برای تعدادی از دارایی های نامشهود است که به صورت قانونی از استفاده یا پیاده‌سازی آن دارایی توسط سایرین و بدون رضایت مالک آن محافظت می‌نماید. مالکیت معنوی می‌تواند شامل گواهی ثبت اختراع، کپی رایت و نام تجاری و یا ایده‌ها باشد. در ادامه مالکین معنوی را بیشتر برای شما شرح می دهیم.

 

هزینه ثبت برند ارزان نشانگر تمامی هزینه های ثبت برند بوده که برای شما متقاضیان ثبت برند تهیه شده است؛ با مطالعه آن از طریقه ثبت برند ارزان و هزینه های ثبت برند مطلع شوید.

 

مالکیت معنوی

مرکز مالکیت معنوی : مفهوم مالکیت معنـوی به این حقیقت مربوط می‌شود که محصولات خاص فکر انسان باید از همان حقوق مربوط به دارایی های فیزیکی برخوردار باشند. بیشتر اقتصادهای توسعه‌یافته دارای معیارهای قانونی برای محافظت از هر دو نوع این دارایی های هستند.

به طور کلی، می توان مالکیت معنوی را به مالکیت صنعتی و مالکیت ادبی و هنری تقسیم نمود که در این مطلب این دو را مورد بررسی قرار می دهیم. خاطرنشان می شویم  در صورت نیاز به هر گونه مشاوره  در رابطه با مالکیت فکری می توانید با همکاران ما در ثبت شرکت آگاه ثبت تماس حاصل فرمایید.

 

مالکیت صنعتی تجاری

حقوق مالکیت تجاری و صنعتی حقوقی است که در پی توسعه صنعت و تجارت و در نتیجه سعی و ابتکار و کوشش تاجران و صاحبان صنایع و مخترعان حاصل می گردد. مالکیت معنوی را در قبل برای شما تعریف کرده ایم.

 

انواع آثار مورد حمایت در نظام حق مالکیت صنعتی

اختراع

اختراع اجمالاً عبارت است از ابداع یک محصول صنعتی جدید یا کشف هر وسیله نوین یا اعمال وسایل موجود به طریق جدید برای تحصیل یک نتیجه یا محصول صنعتی و کشاورزی. این تعریف در هر کشوری تا حدودی تفاوت دارد و دایره آن، وسعت پیدا می کند. به عبارت دیگر، قوانین کشورهای گوناگون، علی رغم مشابهتی که با هم دارند، در ضوابط تحقق اختراع کاملاً یکسان و یکنواخت نیستند. برای مثال، در ژاپن پدید آوردن یک ایده در سطحی بسیار پیشرفته را اختراع می دانند در حالی که، در امریکا چنین قیدی وجود ندارد و صرفا نو بودن اثر ملاک است. این تفاوت از آنجا حائز اهمیت است که به محض ثبت شدن موردی برای اختراع، حقوق انحصاری شدیدی برای مخترع آن به وجود می آید و افراد جامعه موظف به رعایت آن هستند؛ یعنی از تولید و عرضه محصول مشابه منع می گردند. حال اگر مورد ثبت شده از لحاظ علمی اهمیت زیادی نداشته باشد، ممکن است بسیاری از افراد جامعه آن را در جریان کار و فعالیت داخل کنند. ولی اکنون مجبور هستند برای استفاده از روش و پدیده ای عادی، از مخترع اجازه بگیرند.

 

ضوابط تحقق اختراع

بررسی حقوق ملی کشورها در زمینه حق مخترع، از نظر متن قوانین و رویه های مستقر آن ها در این زمینه، نشان می دهد که تا آنجا که به ضوابط مربوط می شود همگی تقریبا مشابه هستند، ولی پیشرفت فن آوری موجب بروز اشکال در تطبیق آن ضوابط بر موارد جزیی و مصادیق می شود. ضوابط تحقق اختراع از دیدگاه قانون عبارت است از:

  1. مفید بودن
  2. معمولی نبودن
  3. کاربرد صنعتی داشتن؛ این قید از موارد تفاوت بین موضوعات حق مخترع و حق مؤلف و امثال آن است. به موجب این قید، نظریات و اکتشافات علمی صرف اختراع محسوب نمی گردند. همچنین ایده، اختراع محسوب نمی شود و قابل حمایت نیست.
  4. جدید و نو بودن؛ این ضابطه بیشتر جنبه شکلی دارد تا ماهوی

 

به عبارت دیگر، اگر اثری همه شرایط اختراع محسوب شدن را داشته باشد ولی مخترع پیش از ثبت کردن، آن را مورد بهره برداری قرار دهد و پس از مدتی که احتمال فاش شدن اسرار فنی و پیدایش رقبای تجاری به وجود آید اقدام به ثبت اختراع نماید، قانون از چنین پدیده ای به عنوان اختراع حمایت نخواهد کرد. این نکته از موارد اختلاف اختراع محسوب شدن اثری در عرف و قانون است. غرض قانونگذار از حمایت از مخترعان، حمایت از جامعه و پیشرفت فن آوری نیز هست و لذا در ازای تحصیل اطلاعات فنی و در اختیار عموم قرار دادن آن ها، حق مخترع را اعطا می کند.

اگر حق مزبور را منوط به ثبت فوری نکند، نقض غرض شده و چه بسا اطلاعات مزبور به دست رقبا بیفتد و روی آن سرمایه گذاری نمایند. از این رو، منع آنان از بهره برداری از سرمایه ایشان بی وجه خواهد بود. همچنین انتشار اختراع پیش از ثبت از طریق نوشته و سخنرانی و مانند آن ها نیز ممکن است بر حسب مقررات داخلی کشورها چنین اثری داشته باشد.

 

به هر حال، به طور خلاصه می توان جدید بودن اختراع را در یکی از امور ذیل دانست:

  1. محصول جدید
  2. وسایل و طرق جدید
  3. کاربرد جدید
  4. الگوی مفید Utility Model

 

از لحاظ ابداع و ابتکار در سطحی پایین تر از اختراع قرار دارد و مدت حمایت قانونی آن نیز کم تر است.

 

تعرفه ثبت برند فوری یکی از مسائل مهم ثبت برندی می‌باشد که در مقاله‌ای مجزا برای شما بیان کرده‌ایم. پیشنهاد آگاه ثبت مطالعه مقاله می‌باشد تا از تعرفه فوری ثبت منصفانه سال 99 مطلع شوید.

 

طرح، اشکال و ترسیمات صنعتی Industrial Design

شکل و ظاهر محصول صنعتی از این لحاظ که رغبت و حس زیبایی شناسی مشتریان را برمی انگیزد، مشخصه طرح صنعتی است. ممکن است در برخی موارد علاوه بر نکته مزبور، خاصیت و قابلیت کاربردی بودن یک محصول را نیز افزایش دهد. این طرح ها نتیجه ذوق و ابتکار افراد است و حد وسطی بین هنر و اختراع هستند.

 

علایم و اسامی تجاری

علائم و اسامی تجاری یکی از مهمترین اموری است که مورد حمایت حقوق مالکیت صنعتی و تجاری می باشد. نام و علامت تجاری مقبول، عنصری است که در طول زمان و با صرف هزینه های کلان و خطرپذیری های فراوان به دست آمده باشد. این عنصر گاهی چنان مقبولیت می یابد و در افکار و قضاوت اشخاص اثر می گذارد که حکم یک استاندارد را پیدا می کند، به نحوی که تولیدکنندگان دیگر مجبور می شوند محصولات خود را با مشخصات محصولات تولید کننده مزبور بسازند.

 

امور چهارگانه مزبور، یعنی اختراع، الگوی مفید، طرح صنعتی وعلائم تجاری، معمولاً در صورتی مورد حمایت قانونی هستند و به آن ها امتیازاتی تعلق می گیرد که براساس تشریفاتی به ثبت رسیده باشند. از آن جایی که بحث ما، ماهوی است از پرداختن به آن خودداری می کنیم. بعضی از کشورها، از جمله آمریکا، صرف استفاده تجاری از یک مارک جدید و مشخص را برای برخورداری از ضمانت های حقوقی کافی می دانند، حتی اگر قبلاً ثبتی صورت نگرفته باشد.

 

آمار نشان داده که به دلیل دشوار بودن و پیچیده بودن مراحل اداری ثبت برند، 84% پس از طی کردن مراحل اولیه به صورت ناقص به سراغ مشاورین حقوقی و ثبتی برای انجام ادامه و تکمیل کارشان می روند. پیشنهاد ما به شما این است که اگر اصرار به این امر توسط شخص خودتان دارید، حداقل مراحل ثبت برند را مطالعه کنید تا از تمام پیچ و خم های این مسیر مطلع باشید. همکاران ما در موسسه حقوقی آگاه ثبت همواره شما را با مشاوره رایگان تلفنی راهنمایی می کنند.

 

مایه و پیشه تجارتی

مقصود حقی است که تاجر در اثر کوشش و فعالیت خود به دست می آورد و برای خود شهرت کسب می نماید و تعدادی مشتری پیدا می کند. به طور کلی، مایه تجارتی از دو عنصر مختلف تشکیل می شود: اول، عنصر معنوی؛ یعنی حقوقی است که تاجر نسبت به بعضی از امور دارد. مانند حقوق مربوط به سرقفلی، اسم تجارتی، تعداد مشتریان، مکان معین کسب و… دوم، عنصر مادی است که شامل اثاثیه و ابزار کار، ماشین آلات، مواد اولیه و مواد ساخته شده برای فروش و… می گردد.

 

  • اطلاعات و اسرار تجارتی
  • رموز کار

یعنی مجموعه برداشت ها، مفاهیم و تجربیات و اطلاعات حرفه ای و تمهیداتی که در ساخت محصول یا فعالیت تجاری دخیل است. این قید به موازات پیشرفت های علمی و فنی در برخی از کشورهای صنعتی از جمله آمریکا، به سلسله حقوق مالکیت های صنعتی افزوده شده است.

 

مالکیت ادبی و هنری

حقوق مالکیت ادبی – هنری را می توان اینگونه تعریف نمود که : ” مجموعه حقوقی است که قانون برای پدید آورنده نسبت به اثر او می شناسد و بهره برداری انحصاری از اثر را برای مدت محدودی برای پدید آورنده و پس از مرگ او برای وراثش ایجاد می نماید.” برای به دست آوردن این حقوق، اثر باید نخستین بار در ایران چاپ یا پخش یا نشر یا اجرا شده و قبلاَ در هیچ کشوری چاپ یا نشر یا پخش و اجرا نشده باشد.

 

مرکز مالکیت معنوی و فکری | آگاه ثبت1

 

حقوق مالکیت فکری

حقوق مالکیت فکری دو دسته از حقوق را برای هر مال فکری و دارنده‌ی آن به رسمیت می‌شناسد:

  1. حقوق مادی
  2. حقوق معنوی

 

حق معنوی صور گوناگونی دارد اما مهم‌ترین جنبه‌ی آن در مورد انتساب اثر و مال فکری است. شعری که شما خلق کرده‌اید، مقاله‌ای که شما نوشته‌اید، نت‌های ملودی که شما نوشته‌اید، نقاشی که شما کشیده‌اید، وسیله‌ی نوینی که شما اختراع کرده‌اید؛ همواره و تا همیشه‌ی تاریخ اثر شما و به نام شما خواهند بود و هیچ کس نمی‌تواند این حق را از شما بگیرد. در واقع مال فکری شما به نام شما ثبت می‌شود و هر کس هر جایی تلاش کرد تا اثر شما را به نام خود جا بزند شما می‌توانید از او شکایت کنید و قانون طرف شما خواهد بود.

 

حقوق مادی

منظور از حقوق مادی هر گونه استفاده و بهره‌برداری اقتصادی از اثر و مال فکری است؛ خواه به صورت فروش اثر باشد یا واگذار کردن حق چاپ یا نشر و تکثیر اثر، یا تولید آن و بستن قراردادهای لیسانس. علاوه بر این حقوق مادی انحصاری هستند. یعنی تنها و تنها مالک است که حق دارد از این حقوق استفاده کند. البته او حق واگذاری این حقوق را به دیگران دارد؛ بر خلاف حقوق معنوی که فرد نمی‌تواند آن را بفروشد یا به دیگری ببخشد و واگذار کند.

 

علاوه بر این، حقوق مادی اموال فکری محدود هستند؛ به عبارت بهتر این حقوق دائم و همیشگی نیستند بلکه محدود به یک زمان مشخص‌اند. به عنوان مثال حقوق مادی یک اختراع تنها ۲۰ سال دوام دارند و پس از طی این بیست سال، دیگر قانون‌گذار از این اختراع حمایت نمی‌کند. در توضیح این مطلب باید گفت اموال فکری همان‌طور که گفته شد نامحدودند و می‌توانند هم زمان مورد استفاده افراد بسیاری قرار بگیرند. از طرف دیگر تولید یک مال فکری مانند اختراع یا یک کتاب، نیازمند صرف هزینه و وقت زیاد و ذوق و هوش بسیار است.

 

اگر یک مخترع یا یک نویسنده از حمایت قانونی برخوردار نباشد، همه می‌توانند به راحتی از مال و اثر او که حاصل زحمت و عرق جبین هوش و هنر اوست بدون هیچ هزینه‌ای استفاده کنند بدون اینکه در ازای این استفاده چیزی به مخترع یا نویسنده بدهند. به این ترتیب دیگر انگیزه‌ای برای افراد خلاق و هنرمند باقی نمی‌ماند که با صرف وقت و هزینه و زحمت بسیار اقدام به تولید مال فکری کنند. در نتیجه جامعه از پویایی و رونق فکری باز می‌ماند. به همین دلیل قانون‌گذار وارد عمل می‌شود؛ او برای مدت محدودی به فرد حق انحصاری بهره‌برداری از مال فکری‌اش را می‌دهد تا به نشر و گسترش علم و دانش و هنر و تفکر در جامعه کمک کند.

در واقع مالکیت فکری، قراردادی است میان صاحب مال فکری و دولت. دارنده‌ی مال فکری با تلاش و زحمت اثر فکری تولید می‌کند و آن را در اختیار جامعه می‌گذارد، دولت هم به او یک حق انحصاری می‌دهد؛ یعنی بقیه را از استفاده از مال او -بدون اجازه و پرداخت مابه‌ازا- منع می‌کند. در واقع قانون‌گذار برای یک مدت محدود و مشخص برای این اموال که غیرانحصاری هستند و افراد زیادی توانند به‌طور هم‌زمان از آن‌ها استفاده کنند نوعی انحصار ساختگی (اعتباری) ایجاد می‌کند.

به این ترتیب بقیه‌ی افراد تنها با کسب اجازه از مالک و با پرداخت مابه‌ازا می‌توانند از مال فکری او استفاده کنند. به عنوان مثال اگر شما می‌خواهید از روی اختراع کسی به تولید بپردازید باید پیش از هرچیز رضایت او را جلب کنید. همین‌طور است اگر بخواهید از علامت تجاری یک محصول بر روی محصولات خود استفاده کنید.

یا اگر بخواهید از روی یک داستان فیلم نامه‌ای بنویسید یا ترانه‌های یک شاعر را به آواز بخوانید یا از برنامه‌ی نرم‌افزاری دیگری استفاده کنید و یک برنامه‌ی جدید بنویسید. در همه‌ی این موارد لازم است که رضایت دارنده‌ی این اموال را با پرداخت پول یا بستن قرارداد لیسانس یا به طرق دیگر کسب کرده باشید.

 

حقوق مادی که به یک مال فکری تعلق می‌گیرند می‌توانند بسته به نوع مال و حتی کشوری که شما در آن زندگی می‌کنید تفاوت داشته باشند. به عنوان مثال حقوق مادی که به یک فیلم تعلق می‌گیرد با حقوق مادی که به یک کتاب تعلق می‌گیرد و هر دوی این‌ها با حقوقی که به یک اختراع تعلق می‌گیرند متفاوتند. بعد از اتمام و انقضای این مدت این اموال و آثار به حوزه‌ی عمومی تعلق می‌گیرند، یعنی هر کسی می‌تواند از آن‌ها آزادانه استفاده و بهره‌برداری اقتصادی کند. البته حقوق معنوی کماکان به قوت خود باقی خواهند ماند.

 

قوانین داخلی و کنوانسیون‌ها

قوانین داخلی در حوزه حمایت از آثار فکری به کنوانسیون‌هایی الحاق شده است. کنوانسیون تاسیس سازمان جهانی مالکیت فکری و کنوانسیون پاریس با هدف حمایت از مالکیت صنعتی از جمله این کنوانسیون‌های الحاقی به شمار می‌روند. ضمن اینکه در این زمینه قوانین داخلی با قرارداد هایی از قبیل: قرارداد مادرید با هدف ثبت بین المللی علائم، قرارداد لیسبون با هدف حمایت از ثبت بین المللی اسم مبدا، قرارداد تریپس در زمینه وجوه تجاری مالکیت فکری و قرارداد مادرید با هدف منع از نصب منابع غیر واقعی بر کالاها پیوند خورده است. در این میان پروتکل قرارداد مادرید در زمینه ثبت بین المللی علائم از دیگر موارد الحاقی به شمار می‌رود.

 

الزام تنظیم قراردادهای مالکیت فکری و معنوی

برای اموال و آثار فکری دو نوع مالکیت مادی و معنوی در نظر گرفته شده است.

مالکیت معنوی آثار به پدیدآورنده آن تعلق دارد. همان طور که گفته شد این آثار می‌‌تواند در قالب طرح صنعتی، علائم تجاری، تالیفات و… ظاهر شود. اما وقتی صحبت از مالکیت مادی آن اثر می‌شود، ممکن است علاوه بر خالق اثر پای سرمایه گذاران اثر نیز به میان کشیده شود. هر شخصی که به عنوان مالک مادی اثر شناخته شود، می‌تواند نسبت به ثبت آن اقدام نماید. مالک مادی می‌تواند با پرداخت هزینه های مورد نیاز در مورد شیوه‌های انتفاع از اثر تصمیم گیری نماید. وی می تواند اثر مزبور را بفروشد و یا به شخص دیگری واگذاری نماید.

 

مقاله مالکیت معنوی به پایان رسیددر دنیای امروز ارزش مالکیت فکری بسیار بالا و به همین جهت حمایت از آن بسیار ضروری است و غفلت از آن می‌تواند تبعات زیادی برای کسب‌وکار شما به همراه داشته باشد. بنابراین از تعیین تکلیف در این زمینه در ابتدای کار حتما اطمینان حاصل نمایید. در پایان شایان ذکر است که در صورت نیاز به مشاوره در زمینه مالکیت معنوی و ثبت با مشاورین ثبت شرکت آگاه ثبت تماس بگیرید.

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۴ رای

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *