نحوه نوشتن متن قراردادهای رسمی و تنظیم قراردادها یکی از مهارت‌های مهمی است که می‌تواند سرنوشت افراد، شرکت‌ها و کسب و کارها را رقم بزند.
قرارداد چیست؟
در ماده ۱۸۳ قانون مدنی تعریفی از عقد یا قرارداد که معادل انگلیسی آن Contract است ارائه شده که عبارت است از اینکه دو یا چند نفر در مقابل دو یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد. به عبارت دیگر قرارداد نشان‌دهنده اراده طرفین برای ایجاد یک اثر حقوقی همراه با پذیرش تعهدات و مسئولیت‌ها است. با امضای قرارداد تمامی اسنادی که ذکر شد پایه و اساس تفسیر قصد طرفین محسوب می‌شوند. نقض شرط و بند قرارداد نه تنها ضمانت‌آور است بلکه از اعتبار و حمایت قانونی برخوردار است. قراردادها بر حسب طرفین، موضوع و تعهدات به دسته‌های متفاوتی تقسیم می‌شوند و در واقع قرارداد در جایی است که تمامی مذاکرات اولیه و مقدماتی به ثمر رسیده و ظهور و بروز رسمی و قانونی می‌یابد.
قرارداد به عنوان یک سند حقوقی در برابر همگان قابل استناد است و طرفین با استناد به قرارداد نیاز به دلیل بیشتری برای مطالبه تعهدات طرف دیگر ندارند.
چرا قراردادها باید نوشته و تنظیم شوند؟
در ایام قدیم مرسوم بوده است که برای انجام کاری، قراردادها را به صورت شفاهی منعقد می‌کردند، که این نوع قراردادها دچار شبهاتی بود و در آخر کار دو طرف به محکمه‌های قضایی می‌کشید؛ در برخی اوقات نیز قراردادها به صورت کتبی و بدون رعایت اصول نگارش نوشته می‌شدند که در حین کار باز هم دو طرف به مشکلات حقوقی زیادی برخورد می‌کردند.
اما در این دهه افراد می‌دانند که باید برای انجام کار و وظیفه، قراردادی با اصول صحیح را نگارش و امضا کنند تا درگیر کارهای حقوقی بعد از آن نشوند. بنابراین امروزه آشنایی با متن قراردادها و کسب مهارت و تجربه کافی برای نگارش یک متن قرارداد اصولی از ضروری‌ترین کارها برای موفقیت در قراردادنویسی و مسائل حقوقی است.
قرارداد به عنوان یک سند حقوقی در برابر همگان قابل استناد است و طرفین با استناد به قرارداد نیاز به دلیل بیشتری برای مطالبه تعهدات طرف دیگر ندارند.
چه نوع قراردادهای رایجی وجود دارند؟
قراردادها انواع مختلفی دارند؛ مانند: قرارداد استخدام ، قرارداد ساخت ساختمان ، قرارداد مشارکت مدنی ، قرارداد اجاره ، قرارداد فروش ، قرارداد پیمانکاری و… که در هر حیطه و زمینه‌ای متفاوت می‌باشند. در این مطلب سعی داریم اصول نگارش متن قرارداد را به صورتی با شما در میان بگذاریم که بتوانید از آن در تمام موارد قراردادنویسی استفاده کنید.
فواید نوشتن یک قرارداد کدامند؟
مهمترین فایده تنطیم و نوشتن قرارداد از این جمله است:
- پیشگیری از هرگونه اختلاف احتمالی در آینده
- افزایش بهره‌وری و کیفیت کار
- حفظ روابط کاری و اقتصادی به طور مستمر
- جلوگیری از اتلاف وقت و از بین رفتن حق و حقوق طرفین
- کاهش ضرر و زیان ناشی از مسائل بوجود آمده در حین انجام کار (موضوع قرارداد)
- جلوگیری از اختلاف نظرها در هنگام انجام کار و دعواهای حقوقی.
با تنظیم قرارداد از کسب و کار خود محافظت کنید
اگر طریقه نوشتن متن قرارداد را ندانید و یک قرارداد به خوبی تنظیم و نوشته نشود، چه می‌شود؟ اگر شما در این قرارداد مبلغ قابل توجهی را هزینه کنید، آیا شرایط خروج به‌گونه‌ای هست که شما بتوانید سرمایه‌تان را برگردانید؟ (به عنوان مثال، آیا بندی را در قرارداد درباره زمان خروج از آن و برگرداندن سرمایه‌تان تنظیم کرده‌اید؟). اگر طرف دیگر به برند و یا شهرت شما آسیب زد، می‌توانید به سرعت قرارداد را خاتمه دهید؟ اگر در یک موضوع خاص که جزء مسئولیت‌های شما محسوب می‌شود از کسب و کارتان محافظت می‌شود؟ آیا در دیگر موضوعات هم چنین محافظتی وجود دارد؟ آیا از برند و مالکیت معنوی شما محافظت می‌گردد ؟ و یا طرف مقابل در صورت استفاده از برند شما تعهداتش مشخص است؟
وقتی شما و شریک تجاری جدیدتان بر روی اصول کلی توافق کردید، ممکن است بر سر جزئیات به اختلاف برخورید که در نتیجه آن یکی از طرفین اقداماتی برخلاف روح قرارداد انجام دهد. هنگامی که مفاد قرارداد به خوبی درک شوند، طرفین بهتر می‌توانند به اهداف مندرج در قرارداد دست پیدا کنند.
از نحوه مذاکره در جزئیات قرارداد آگاهی داشته باشید
لازمه یک قرارداد پایدار، توجه به جزئیات قرارداد است. اگر می‌خواهید زمان تنظیم قرارداد، در هزینه و زمان خود صرفه‌جویی کنید و از طرفی کارایی‌تان افزایش پیدا کند، بهتر است بر روی شرایط کلی و واضحی که وجود دارد توافق داشته باشید. قراردادهای پیچیده‌تر احتمالاً منجر به افزایش زمان مذاکره بین طرفین خواهد شد. شما باید درباره این نکته هم فکر کنید که چگونه می‌توانید قراردادی داشته باشید که برای هر دو طرف منافع داشته باشد؟ همچنین باید درباره مسائلی که می‌تواند وضعیت معامله را تغییر دهد و مسائلی که می‌تواند موجب شکست قرارداد شود، آگاهی داشته و برای پیشرفت اوضاع با یک کارشناس حقوقی مشورت کنید.
در نظر گرفتن جزئیات در نحوه نوشتن متن قرارداد چه مزایایی دارد؟
با آگاهی از جزئیات، مزایایی به دست می‌آید که به هر یک از طرفین کمک می‌کند تا متوجه شوند چه قسمتی از قرارداد مهم و چه قسمتی کم اهمیت است. کدام شرط از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و چه مواردی را می‌توان نادیده گرفت. به همین دلیل مفاد قرارداد باید مشخص و قابل سنجش باشد.
پس در هر قراردادی کارهایی که طرفین باید انجام دهند و تعهداتی را که باید بپذیرند و در مقابل آن چیزهایی که به دست خواهند آورد، باید مشخص شود.
نکات مهم در نحوه نوشتن متن قرارداد و تنظیم متن قراردادها
نکاتی که در ادامه گفته می‌شود در هر قراردادی ضروری هستند و نبود آن می‌تواند کل قرارداد را از حالت حقوقی و محکمه پسند، خارج نمایند. پس لازم نکات نحوه نوشتن متن قرارداد و تنظیم آن را جدی بگیرید.
۱- عنوان قرارداد:
بعد از درج نام خداوند بر روی برگه قرارداد، عنوان قرارداد از بندهای واجب یک قرارداد است. شما باید تعیین کنید که قرارداد شما چه نوع قراردادی است: قرارداد طراحی سایت، قرارداد اجاره، قرارداد استخدام و…
۲- طرفین قرارداد:
بعد از درج عنوان قرارداد باید در بندی به نام “طرفین قرارداد” مشخصات شناسنامه‌ای و کدملی طرفین قرارداد به صورت کامل و با آدرس و شماره تماس منزل به صورت دقیق و شماره تلفن همراه درج گردد. باید توجه داشت در صورتیکه یکی از طرفین آدرس خود را در حین قرارداد تغییر داد، باید حتماً آن را کتباً به طرف دیگر اعلام و آن را پیوست قرارداد کند. در این بند عناوین طرفین نیز ذکر می‌گردد (طرف اول، طرف دوم، کارمند، کارفرما و…)
در صورتیکه فردی به نمایندگی و وکالت فرد دیگری به تنظیم و امضای قرارداد می‌پردازد، باید مشخصات کامل خود را همانند طرفین قرارداد، با ذکر عنوان خود (وکیل، نماینده و…) در متن قرارداد درج کند.
۳- موضوع قرارداد:
این بند یکی از مهمترین بندهای هر قراردادی است و ماهیت اقدام یا کاری که طرفین خود را ملزم به انجام آن می‌کنند، نشان می‌دهد. موضوع قرارداد می‌تواند فروش، اجاره، ساخت، توسعه، طراحی، واگذاری، حق استفاده، مشارکت و… باشد که باید با جزئیات دقیق و به صورت کاملاً واضح در این بند نوشته شوند.
۴- مدت قرارداد:
یک قرارداد اصولی و حقوقی دارای مدت زمان شروع و پایان قرارداد است. یک قرارداد می‌تواند محدود یا نامحدود باشد؛ بنابراین باید تاریخ شروع و پایان قرارداد برای هر قراردادی به صورت دقیق نوشته شود.
۵- مبلغ قرارداد:
مبلغ قرارداد می‌تواند به صورت برآورد یا به صورت قطعی باشد؛ در هر دو صورت باید مبلغ قرارداد و نحوه دریافت و پرداخت به همراه تاریخ‌های پرداخت به دقت و کامل در این بند توضیح داده شوند. در اکثر دعاوی حقوقی، بیشترین آنها بر سر مسائل مالی اتفاق افتاده است؛ بنابراین در صورتیکه به این بند توجه ویژه‌ای داشته باشید، حتی در دادگاه‌ها هم می‌توانید پیروز باشید.
نکته: نحوه پرداخت مبلغ قرارداد می‌تواند در بند یا ماده جداگانه درج شود.
۶- شروط و تعهدات:
در متن قرارداد علاوه بر موضوع قرارداد باید تعهدات طرفین نیز به صورت کامل و مشخص ذکر شوند. در قراردادهای پیمانکاری براساس شرایط عمومی پیمان، ابتدا باید تعهدات پیمانکار و سپس تعهدات کارفرما درج شود اما در سایر قراردادها، درج این تعهدات به صورت توافقی می‌باشد و هر کدام به عنوان یک بند یا ماده جداگانه ذکر می‌شوند.
تمام موارد بالا از مهمترین بندهای یک قرارداد و نحوه نوشتن متن قرارداد هستند که ذکر آنها برای کاهش دعواهای حقوقی در قراردادها واجب است. اما بندها و ماده‌های دیگری نیز در قراردادها وجود دارد که براساس توافقات طرفین و زمینه تخصصی آنها در قرارداد ذکر می‌شوند.
نمونه‌ای از این بندها عبارتند از: تضمینات، محل تحویل و تأدیه، خسارات، حوادث قهری و فورس ماژور، فسخ قرارداد، مرجع حل اختلاف، اختیارات طرفین، انتقال قرارداد، محل اجرای قرارداد.
۷- فورس ماژور: فورس ماژور یا قوه قهریه یکی از شروط مندرج در قرارداد است که بار مسئولیت را برای امور طبیعی و غیر قابل اجتنابی که انجام تعهدات قرارداد را مختل می‌کند، از طرفین قرارداد برمی‌دارد و مانع انجام تعهدات مندرج در قرارداد از سوی طرفین خواهد شد.
فورس ماژور برای حوادث و اتفاقاتی به کار می‌رود که جزو امور طبیعی محسوب شده و هیچ یک از طرفین را نمی‌توان به خاطر آن مسئول دانست نظیر طوفان، گردباد، زلزله و … .همچنین این واژه شامل امور انسانی نظیر اغتشاش، شورش و درگیری‌های مسلحانه نیز می‌شود.
۸- مرجع حل اختلاف: در صورت بروز اختلاف فی‌مابین طرفین قرارداد، در صورتی که توافقی در مذاکرات حاصل نشود، اصولا مرجعی به عنوان مرجع حل اختلاف مقرر می‌شود. زیرا منشا اختلافات در واقع اختلاف نظر طرفین با یکدیگر می‌باشد. جایی که طرفین به این نقطه می‌رسند که هیچ دیدگاه مشترکی بر روی یک موضوع واحد با یکدیگر ندارند. این اختلاف هم می‌تواند در مورد تفسیر یک قرارداد و هم می‌تواند در مورد نحوه اجرای یک قرارداد باشد.
دیدگاه های دیگران
هیچ نظری وجود ندارد.